تفاوت های دامنه میزبانی، تکثیر و بذربردی جمعیت هایی از نماتود ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci در ایران *

نمونه های آلوده به نماتود ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci از گیاهان یونجه و بوته های سیر از تعدادی از مزارع استان های همدان، زنجان، تهران، اصفهان، مازندران و خراسان رضوی جمع آوری شد. پس از استخراج نماتود از اندام های گیاهی به منظور تهیه زادمایه مورد نیاز سه جمعیت  جدا شده از سیر و چهار جمعیت از یونجه روی دیسک هویج کشت داده شدند. دامنه میزبانی جمعیت های سیر روی گیاهان سیر، پیاز، یونجه، لوبیا، باقلا، چغندرقند، نخودفرنگی و سویا بررسی شد. برای جمعیت یونجه از گیاهان یونجه، یونجه زرد، لوبیا، اسپرس، سیر، پیاز و شبدر استفاده گردید. گیاهچه ها با 200 نماتود شناور در سوسپانسیون 10 میکرولیتری کربوکسی متیل سلولز (CMC) که در زاویه برگی قرار داده شد مایه زنی شدند. مایه زنی با فاصله زمانی یک هفته تکرار شد. گیاهان به مدت هشت هفته در شرایط 16 ساعت نور و هشت ساعت تاریکی در دمای °C 2±20 نگهداری شدند و پس از این مدت اندام های هوایی آنها بررسی شد. تمامی جمعیت ها توانستند روی دیسک هویج به خوبی رشد یافته و تکثیر شوند. نتایج نشان داد که گیاهان پیاز، سیر میزبان مناسب، گیاهان نخودفرنگی، چغندرقند و لوبیا (دو جمعیت) میزبان ضعیف برای جمعیت سیر بودند، ولی سویا،باقلا و یونجه میزبان این جمعیت نبودند. جمعیت یونجه بر روی لوبیا، یونجه و نیمی از موارد روی یونجه زرد به خوبی تکثیر یافته، در حالی که شبدر میزبان ضعیف و اسپرس و سیر غیرمیزبان بودند. بر اساس این بررسی وجود حداقل دو نژاد از این نماتود در ایران تأیید می شود. در آزمایشی دیگر آلوده شدن گل آذین و وجود نماتودهای بالغ و لارو سن چهارم در بذور پیاز، بذربرد بودن نماتود D. dipsaciرا در پیاز نشان داد. در این بررسی هم‌چنین مشخص شد که نماتود D. dipsaciبه طور وسیعی در مناطق تحت کشت سیر کشور گسترش داشته و می تواند به عنوان یکی از عوامل مؤثر در کاهش محصول این گیاه دخالت داشته باشد.